Hoe zit het met de aansprakelijkheid in een vzw?
Vaak gaan mensen licht over een vzw en de oprichting ervan. Ze vergeten wel eens dat er bij vzw’s evenzeer aansprakelijkheid komt kijken. Ook een vzw is namelijk een rechtspersoon met een eigen aansprakelijkheid. Dat heeft gevolgen voor de oprichters/leden en hun aansprakelijkheid. Dfisc legt de materie helder uit en helpt je om door de bomen het bos te herontdekken.
Wat is een rechtspersoon?
Een rechtspersoon is een juridische entiteit met eigen rechten en plichten. Als rechtspersoon mag een vzw zelfstandig materiaal aankopen en overeenkomsten afsluiten. De rechtspersoonlijkheid van een vzw staat los van die van de leden en bestuurders. Zij dragen een beperkte aansprakelijkheid, zonder het lot van hun eigen vermogen in handen van de vzw te leggen.
Wat betekent aansprakelijkheid?
Als je aansprakelijk bent, kan je aangesproken worden voor bepaalde tekortkomingen. Iedereen is in het dagelijkse leven aansprakelijk voor de fouten die hij of zij maakt. Zo ook een vzw.
Aansprakelijkheid van een vzw
Algemeen
Gaat er iets mis? Dan kan de vzw daarvoor aansprakelijk zijn. Meer nog: in de regel beschermt de vzw zijn leden en bestuurders door haar aansprakelijkheid als rechtspersoon.
Algemeen ligt de aansprakelijkheid voor tekortkomingen dus bij de vzw en niet bij de leden en bestuurders.
Leden en bestuurders van een vzw staan in principe niet persoonlijk in voor verplichtingen die voortvloeien uit contracten van de vzw. Ze dragen in de regel ook geen persoonlijke aansprakelijkheid voor fouten die ze begaan als ze hun functie in de vzw uitoefenen.
Maar zoals bij elke regel zijn er ook hier uitzonderingen. Want in bepaalde gevallen zijn de leden en bestuurders van een vzw wel degelijk persoonlijk aansprakelijk.
Persoonlijke aansprakelijkheid van leden
In principe is de vzw aansprakelijk voor de tekortkomingen van haar leden. Toch loop je als lid van een vzw een beperkt aansprakelijkheidsrisico als je:
- tijdens de oprichtingsfase handelt in naam van de vzw en de vzw de handelingen niet (tijdig) overneemt;
- verbintenissen aangaat, bijvoorbeeld drank bestelt, zonder de vzw-gegevens te vermelden;
- vergeet op documenten te vermelden dat, als het zich voordoet, de vzw in vereffening is.
Aansprakelijkheid van (dagelijkse) bestuurders
In principe is de vzw aansprakelijk voor de tekortkomingen van haar bestuurders. Ze kunnen dus niet persoonlijk aansprakelijk gesteld worden.
Toch lopen bestuurders van een vzw in de volgende gevallen persoonlijk aansprakelijkheidsrisico:
Interne aansprakelijkheid
Als (dagelijks) bestuurder kreeg je van de vzw het contractuele mandaat om de vzw correct en goed (mee) te besturen en te vertegenwoordigen.
Gebeurt dat niet? Dan kan de vzw je als bestuurder aansprakelijk stellen voor slecht bestuur op grond van een bestuursfout, de schending van een vzw-wet of een inbreuk op de statuten.
Externe aansprakelijkheid
Een derde partij kan een bestuurder aansprakelijk stellen voor een buitencontractuele fout. Als de vzw bijvoorbeeld het loon van een derde niet kan betalen door frauduleus gedrag van jou als bestuurder, kunnen derden je direct aansprakelijk stellen zonder de vzw als rechtspersoon erbij te betrekken.
Komt de vzw een contract met een derde niet na? Dan kan zo’n contractuele fout leiden tot persoonlijke aansprakelijkheid van een bestuurder. Dat scenario kan plaatsvinden als de volgende voorwaarden vervuld zijn:
- De derde sloot een contract af met de vzw.
- Doordat de vzw het contract met de derde niet behoorlijk uitvoert, lijdt de derde schade.
- De bestuurder veroorzaakte een persoonlijke buitencontractuele tekortkoming, waardoor hij of zij schade aan de derde berokkende die verschilt van de contractuele schade. Dat is altijd het geval als de bestuurder een strafrechtelijke inbreuk begaat, zoals fraude, niet betalen van loon, enzovoort.
- De bestuurder in kwestie neemt actief deel aan het bestuur van de vzw.
Grote vzw’s
Bij grote vzw’s kunnen we aan het bovenstaande lijstje twee extra vormen van aansprakelijkheid toevoegen: aansprakelijkheid wegens kennelijk grove fout en bijzondere aansprakelijkheid inzake wrongful trading.
Maar eerst: wat is een grote vzw?
Om onder de noemer van grote vzw te vallen, moet je als organisatie aan minstens twee van de volgende criteria voldoen:
- De vzw telt maximaal vijf voltijdse werknemers (voltijds equivalent).
- De vzw boekt jaarlijks maximaal 391.000 euro ontvangsten (excl. btw).
- Het balanstotaal van de vzw bedraagt maximaal 1.562.000 euro.
Ben je dus een grote vzw? Dan hou je beter ook rekening met deze aansprakelijkheidsgronden:
- aansprakelijkheid wegens kennelijk grove fout: de fout van een bestuurder droeg bij aan het faillissement van de vzw. De bestuurder ging zijn boekje ver te buiten en werkte bijvoorbeeld mee aan fraude.
- bijzondere aansprakelijkheid inzake wrongful trading: een bestuurder probeerde een duidelijk reddeloos verloren onderneming voort te zetten.
Aansprakelijkheidsbedrag van de bestuurders
Algemeen geldt dat bestuurders hoofdelijk aansprakelijk zijn voor fouten en tekortkomingen. Als bijvoorbeeld verschillende bestuurders samen een fout begingen, kan de schuldeiser het volledige bedrag bij elk van hen opeisen. De schuldeiser heeft tegenover elke bestuurder recht op nakoming van het geheel. Wie wordt aangesproken voor het geheel kan wel regres uitoefenen op zijn medebestuurders. Dat betekent dat hij het deel waarvoor hij of zij te veel is aangesproken bij de andere bestuurders kan opeisen.
Beperking van de bestuurdersaansprakelijkheid
De aansprakelijkheid van een bestuurder blijft in bepaalde gevallen beperkt tot een bedrag dat het wettelijk vastgelegde plafond (cap) niet overschrijdt. Die cap geldt voor bestuurders, zaakvoerder, dagelijkse bestuurders, leden van het directiecomité of raad van toezicht.
De cap hangt af van de omzet en het balanstotaal van de vzw.
Bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering
Om het privévermogen van de bestuurders ondanks het wettelijke plafond te beschermen, kan je als vzw een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering afsluiten.
Vraag het aan Dfisc
Heb je vragen over de aansprakelijkheid in je vzw? Zoek je advies over een concrete aansprakelijkheidskwestie? Dfisc staat voor je klaar. Maak een online afspraak met je dossierbeheerder, bel 050 39 25 23 of mail naar office@dfisc.be.